Chỉ dẫn pháp lý

Nhà cháu chạy xe khách, hiện có 4 chiếc xe nhưng vẫn còn nợ tiền ngân hàng, và tụi cháu có 7 anh chị em. Vừa rồi, cô ta có điện thoại cho mẹ cháu và nói rằng: bố cháu vẫn sẽ chạy xe cho nhà cháu, và tiền đi được sẽ chia ra bố cháu lấy 2 phần và mẹ cháu lấy 8 phần, vì bà ta và bố cháu phải nuôi 1 đứa con với chồng trước của bà ta.

Cháu thấy thật vô lý và không thể chấp nhận được, khi mẹ cháu một tay nuôi nấng chúng cháu, mọi thứ bây giờ đều do mẹ cực khổ làm ra. Nếu mọi chuyện đã không thể cứu vãn được, bố mẹ cháu sẽ ly hôn. Như vậy thì tài sản sẽ như thế nào, mẹ cháu nói rằng nếu trả nợ cho người ta thì chẳng còn cái gì để mà chia đâu có chăng chỉ còn được căn nhà và 1 mảnh đất, tuy nhiên mẹ cháu không muốn mất cơ sở làm ăn, nếu bán hết xe thì lấy gì để nuôi chúng cháu (nếu ly dị thì 7 chị em chúng cháu sẽ theo mẹ). Như vậy nếu ly dị thì tài sản sẽ phân chia thế nào khi mà 4 chiếc xe và nhà cửa, đất đai đều do ba cháu đứng tên? (Dương Ngọc Vân, Email:duongngocvan2000@yahoo.com)

Theo khoản 2 điều 4 Luật Hôn nhân và gia đình Việt Nam năm 2000 quy định bảo vệ chế độ hôn nhân và gia đình như sau: “Cấm người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc người chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ”.

Theo quy định nêu trên bố bạn và người phụ nữ đang chung sống với nhau vi phạm chế độ hôn nhân một vợ một chồng, tùy theo mức độ của hành vi sẽ bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.

Theo bạn trình bày tài sản chung của bố mẹ bạn gồm có: một căn nhà, một mảnh đất và 4 chiếc xe khách. Toàn bộ các giấy tờ về quyền sở hữu đều do ba bạn đứng tên. Ngoài ra gia đình bạn còn khoản nợ đối với Ngân hàng.

Căn cứ điều 95 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 quy định về nguyên tắc chia tài sản khi ly hôn như sau:

“1. Việc chia tài sản khi ly hôn do các bên thoả thuận; nếu không thoả thuận được thì yêu cầu Toà án giải quyết. Tài sản riêng của bên nào thì thuộc quyền sở hữu của bên đó.

2. Việc chia tài sản chung được giải quyết theo các nguyên tắc sau đây:

a) Tài sản chung của vợ chồng về nguyên tắc được chia đôi, nhưng có xem xét hoàn cảnh của mỗi bên, tình trạng tài sản, công sức đóng góp của mỗi bên vào việc tạo lập, duy trì, phát triển tài sản này. Lao động của vợ, chồng trong gia đình được coi như lao động có thu nhập;

b) Bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của vợ, con chưa thành niên hoặc đã thành niên bị tàn tật, mất năng lực hành vi dân sự, không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình;

c) Bảo vệ lợi ích chính đáng của mỗi bên trong sản xuất, kinh doanh và nghề nghiệp để các bên có điều kiện tiếp tục lao động tạo thu nhập”

d) Tài sản chung của vợ chồng được chia bằng hiện vật hoặc theo giá trị; bên nào nhận phần tài sản bằng hiện vật có giá trị lớn hơn phần mình được hưởng thì phải thanh toán cho bên kia phần giá trị chênh lệch.

3. Việc thanh toán nghĩa vụ chung về tài sản của vợ, chồng do vợ, chồng thoả thuận; nếu không thoả thuận được thì yêu cầu Toà án giải quyết.”

Theo quy định nêu trên khi ly hôn các bên tự thỏa thuận với nhau về việc chia tài sản. Nếu không thỏa thuận được thì yêu cầu Tòa án giải quyết. Vì thông tin bạn nêu không đầy đủ nên chúng tôi chia làm các trường hợp như sau:

- Trong trường hợp đây là tài sản riêng của bố bạn (được hình thành trước thời kỳ hôn nhân hay được tặng cho riêng thừa kế riêng…) khi ly hôn thuộc quyền sở hữu của bố bạn và không phải chia cho người vợ và các con. Nếu khoản nợ Ngân hàng là khoản nợ riêng thì bố bạn có trách nhiệm trả nợ. Nếu bố bạn mong muốn số tiền chạy xe được chia ra bố bạn lấy 2 phần và mẹ bạn lấy 8 phần thì đây là thỏa thuận tự nguyện của các bên, được pháp luật thừa nhận.

- Trong trường hợp đây là tài sản chung vợ chồng của bố mẹ bạn: Căn cứ khoản 1 Điều 27 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2000 quy định tài sản chung của vợ chồng như sau:

“Tài sản chung của vợ chồng gồm tài sản do vợ, chồng tạo ra, thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất, kinh doanh và những thu nhập hợp pháp khác của vợ chồng trong thời kỳ hôn nhân; tài sản mà vợ chồng được thừa kế chung hoặc được tặng cho chung và những tài sản khác mà vợ chồng thoả thuận là tài sản chung.

Quyền sử dụng đất mà vợ chồng có được sau khi kết hôn là tài sản chung của vợ chồng. Quyền sử dụng đất mà vợ hoặc chồng có được trước khi kết hôn, được thừa kế riêng chỉ là tài sản chung khi vợ chồng có thoả thuận”

Như vậy, tại thời điểm bố bạn được cấp giấy tờ thể hiện quyền sở hữu đối với nhà, đất, xe ô tô sau khi đăng ký kết hôn với mẹ bạn mà không chứng minh được đây là tài sản riêng của bố bạn thì khối tài sản này sẽ là tài sản chung vợ chồng. Khi ly hôn tài sản này về nguyên tắc được chia đôi có tính đến hoàn cảnh, công sức đóng góp của các bên. Nếu bên nào nhận bằng hiện vật như nhà, đất, xe ôtô thì phải thanh toán cho bên kia giá trị phần chênh lệch. Nếu xác định khoản nợ Ngân hàng là khoản nợ chung của hai vợ chồng thì hai người đều có trách nhiệm trả như nhau.